Rynek pracy możemy określić jako specyficzny rynek, na którym nabywcami są pracodawcy, a sprzedawcami – pracownicy. Pracownicy oferują swoje usługi, a pracodawcy ogłaszają swoje zapotrzebowanie. Ceną za oferowane usługi jest w takim wypadku płaca. Podobnie jak w przypadku innych rynków, różnej jakości oferowane są usługi, różne jest też zgłaszane zapotrzebowanie – w części przypadków określana jest też minimalna cena (minimalna płaca brutto). Zjawiskiem towarzyszącym rynkowi pracy jest bezrobocie, czyli sytuacja, w której część ludzi zdolnych i chętnych do podjęcia pracy nie znajduje zatrudnienia.
Bezrobocie i rynek pracy w statystykach badane są pod wieloma kątami. W tym miejscu chcemy przytoczyć dane dotyczące lokalnego rynku pracy i bezrobocia w powiecie pabianickim, szczególnie w odniesieniu do ludzi młodych, czyli do 30 roku życia.
Rynek pracy i bezrobocie młodych w Pabianicach
Na początek – kilka ogólnych informacji. W lipcu 2017 r. bezrobocie w powiecie pabianickim wynosiło 8,2%. To i tak o ok. 1 pkt procentowy więcej, niż średnie bezrobocie w Polsce. Jednak, co ważne, bezrobocie w Pabianicach regularnie spada – od początku 2016 r. o ok. 3,5 pkt procentowego.
W lipcu 2017 r. w Powiatowym Urzędzie Pracy (PUP) w Pabianicach zarejestrowanych było 3.682 bezrobotnych, z czego 613 osób to osoby do 30 roku życia (wśród nich 277 to osoby do 25. roku życia). 41 osób były to osoby, które zakończyły edukację w ciągu ostatnich 12 miesięcy. W powiecie pabianickim odsetek zarejestrowanych młodych bezrobotnych w 2016 r. był najniższy w całym woj. łódzkim.
W latach 2012-2016 w PUP Pabianice odnotowano spadek liczby zarejestrowanych bezrobotnych w grupach wiekowych do 25 r.ż. i w wieku 25-34 lata. Szczególnie grupa osób do 30 r.ż. to grupa o największej dynamice spadku.
W przypadku rynku pracy istnieje wiele form służących aktywizacji zawodowej osób bezrobotnych, z których korzystają także osoby do 30 r.ż. PUP w Pabianicach oferuje: prace interwencyjne, roboty publiczne, dofinansowania dla bezrobotnych, zatrudnienie w ramach refundacji kosztów doposażenia stanowiska pracy dla bezrobotnego, szkolenia, staże, bony (szkoleniowe, zatrudnieniowe, na zasiedlenie), prace społecznie użyteczne, refundacje wynagrodzeń osób do 30 roku życia i inne działania (Zlecanie Działań Aktywizacyjnych, dofinansowanie wynagrodzenia osób pow. 50 roku życia). W 2017 r. do lipca z możliwości refundacji wynagrodzeń dla osób do 30 roku życia skorzystało w całym powiecie 39 osób.
W 2016 r. liczba złożonych wniosków o refundację części kosztów wynagrodzenia i składek ZUS osób do 30 r. ż. wyniosła 229. Ten rodzaj wsparcia zatrudnienia spotkał się z zainteresowaniem zarówno bezrobotnych, jak i pracodawców. W tym samy roku staże rozpoczęło 398 osób do 30 r.ż., w tym 249 osób do 25 r.ż. Znikoma liczba osób z tej grupy korzystała z robót publicznych, prac interwencyjnych oraz prac społecznie użytecznych.
PUP oferuje także osobom poniżej 29 r.ż. środki na założenie działalności gospodarczej, jednak nie może być to działalność w formie fundacji czy stowarzyszenia. W 2016 roku z tej formy aktywizacji skorzystały 22 w wieku do 25 r.ż., a w sumie 84 osoby w wieku do 30 r.ż. W ramach tych form wsparcia powstały m.in. firmy oferujące prace wykończeniowe, sklepy internetowe, działalności związane z produkcją odzieży, firmy oferujące usługi kosmetyczne, działalności prawnicze i związane z oprogramowaniem.
Dla osób w wieku do 30 r.ż. ze środków oferowanych przez PUP utworzono w istniejących przedsiębiorstwach 41 miejsc pracy, z czego 24 dla osób w wieku do 25 r.ż. O środki na utworzenie miejsca pracy mogą ubiegać się także podmioty ekonomii społecznej – mogą pozyskać środki właśnie z PUP czy z Ośrodków Wsparcia Ekonomii Społecznej.
Z obserwacji PUP wynika, że w omawianej grupie wiekowej bezrobotni przykładają mniejszą wagę do obowiązków związanych z rejestracją w urzędzie pracy. Częściej także przerywają realizację Indywidualnego Planu Działania oraz odmawiają odbycia stażu. Te osoby niechętnie chcą pracować z zawodzie innym, niż wyuczony.
Dla osób młodych trudnością w zdobyciu pracy jest brak doświadczenia zawodowego i stażu pracy. Przeszkodą jest także niskie wykształcenie. Odpowiedzią na pierwszy z tych problemów mogą być praktyki lub wolontariat. Realizacja wolontariatu w czasie edukacji czy w okresie pozostawania bez zatrudnienia może pomóc nabyć doświadczenie zawodowe (organizacje pozarządowe działają w wielu obszarach) oraz kompetencje społeczne związane z funkcjonowaniem w grupie współpracowników. Często wolontariusz może podnieść swoje kwalifikacje dzięki ofercie szkoleniowej dedykowanej osobom działającym w III sektorze – dodatkowo, jest ona najczęściej bezpłatna.
Okazją do podniesienia wykształcenia czy kwalifikacji są szkolenia zawodowe oferowane w ramach projektów dążących do stworzenia miejsca pracy w istniejącym podmiocie lub do utworzenia jednoosobowej działalności gospodarczej.
Niskie wykształcenie w grupie do 25 r.ż. wiąże się z dwoma czynnikami – wiele osób do tego czasu nie zdążyło ukończyć studiów lub zdecydowało się ich nie podejmować ze względu na obniżającą się wartość wyższego wykształcenia na rynku pracy.
NEET – Not in Education, Employment, or Training
Oddzielną grupą wśród młodych są tzw. NEETs – osoby poza procesem edukacji formalnej/ nieformalnej oraz niezatrudnione. Jest to grupa młodych osób, które charakteryzują się ogólną biernością (nie chcą podjąć zatrudnienia i podnosić swoich kompetencji), raczej długo pozostają niesamodzielne (np. pozostając po zakończeniu edukacji na utrzymaniu rodziców).
III sektor a rynek pracy
Organizacje pozarządowej korzystają z oferty PUP w zakresie prac społecznie użytecznych. Kilka z pabianickich organizacji (np. Towarzystwo Pomocy im. Św. brata Alberta Koło Pabianickie) do ich wykonywania kieruje osoby objęte przez siebie wsparciem. Organizacje mogą również zatrudniać osoby do 30 r.ż. w ramach programów stażowych, jednak dotychczas żadna z pabianickich organizacji z tej oferty nie korzystała. Wiąże się to najprawdopodobniej z obowiązkiem dalszego zatrudnienia stażysty i pokrycia jego wynagrodzenia z wypracowanych/ pozyskanych przez siebie środków.
Perspektywy na rynku pracy
Wg publikacji Rynek pracy 2016 opracowanej przez PUP w Pabianicach, sporą liczbę miejsc pracy generują sklepy w galeriach handlowych i markety, banki, hotele i apteki. Rozwijają się także firmy z branży farmaceutycznej, medycznej i kosmetycznej, które stają się głównymi pracodawcami. W pobliżu powiatu siedziby mają także oddziały międzynarodowych koncernów produkcyjnych z branży AGD czy IT i centrów operacyjno-rozliczeniowych firm konsultingowych, ubezpieczeniowych oraz banków.
Jako słabą stronę rynku pracy w Pabianicach autorzy publikacji wymieniają m.in. brak organizacji pozarządowych zajmujących się problematyką bezrobocia i aktywizacji zawodowej oraz małe zainteresowanie pracodawców elastycznymi formami zatrudnienia. Jak widać, organizacje pozarządowe mogą pełnić niepoślednią rolę w funkcjonowaniu lokalnego rynku pracy. Wiele źródeł finansowania dostępnych jest właśnie dla tych podmiotów – korzystając z nich, podmioty te mogą tworzyć miejsca pracy zarówno dla osób bezrobotnych, jak i niepełnosprawnych, czy dla pozostałych osób zagrożonych wykluczeniem społecznym i ubóstwem. Często także zatrudnienie w organizacji pozarządowej, ze względu na charakter oferowanych przez nie usług, wiąże się z bardziej elastycznym podejściem do czasu i miejsca wykonywanej pracy oraz z zadaniowym trybem pracy. Zauważmy, że np. zatrudnienie w ramach projektu osoby będącej do tej pory np. wolontariuszem i niewykonującej innej pracy zarobkowej jest de facto stworzeniem nowego miejsca pracy.
Jakich pracowników poszukują pracodawcy w PUP w Pabianicach? Przed wszystkim oferty dotyczą wykonywania tzw. prac prostych i są kierowane do np.: pakowaczy ręcznych, pomocniczych robotników budowlanych, pomocy kuchennych, sprzątaczek biurowych oraz pokojowych. Poszukiwano również operatorów i monterów maszyn i urządzeń lub robotników przemysłowych i rzemieślników: szwaczek maszynowych, operatów maszyn do produkcji tworzyw sztucznych, wyrobów szklanych i ceramicznych, kierowców samochodów ciężarowych i dostawczych, operatorów wtryskarek, brukarzy, ślusarzy, mechaników pojazdów samochodowych oraz mechaników maszyn i urządzeń przemysłowych.
Z tego zestawu może wyłonić się obraz usług, na jakie istnieje popyt w powiecie pabianickim i okolicach. Pomijając typowo przemysłową działalność, możemy pokusić się o stwierdzenie, że istnieje potrzeba w zakresie realizacji usług budowalnych o różnym charakterze, usług sprzątania w biurach i mieszkaniach prywatnych czy usług gastronomicznych/ cateringowych. Są to jednocześnie branże, na realizację których decydują się podmioty ekonomii społecznej, gdy myślą o prowadzeniu działalności gospodarczej. To także zawody, które wykonywać mogą osoby mające trudności z funkcjonowaniem na otwartym rynku pracy. Mówiąc wprost: jeśli ktoś myśli o otworzeniu biznesu społecznego łączącego cele społeczne z zarobkowymi, to może skierować swoją uwagę na tę część rynku usług.
Dodatkowo, warto przyjrzeć się przytaczany wynikom badania „Barometr zawodów”, wg których w 2017 roku najbardziej deficytowymi zawodami w powiecie pabianickim mieli być: Agenci ubezpieczeniowi, Diagności samochodowi oraz Opiekunowie osoby starszej lub niepełnosprawnej. Biorąc pod uwagę postępujące starzenie się społeczeństwa (nie tylko w Pabianicach, ale i w skali ogólnopolskiej), to swoją uwagę można także zwrócić w kierunku ostatniego z wymienianych zawodów. Dodatkowo, usługi opiekuńcze co raz częściej kojarzone są jako element oferty właśnie podmiotów ekonomii społecznej.
W 2016 roku zawodami deficytowymi w powiecie pabianickim byli m.in.:
- Administratorzy systemów komputerowych
- Agenci ubezpieczeniowi
- Dealerzy i maklerzy aktywów finansowych
- Kierownicy do spraw zarządzania zasobami ludzkimi
- Operatorzy urządzeń pakujących, znakujących i urządzeń do napełniania butelek
- Organizatorzy konferencji i imprez
- Pracownicy centrów obsługi telefonicznej (pracownicy call center)
- Pracownicy przygotowujący posiłki typu fast food
- Pracownicy wykonujący dorywcze prace proste
Analizując te dane, ludzie młodzi mogą podejrzewać, w jakim kierunku warto kierować swoje doświadczenie zawodowe oraz wykształcenie. Na powyższej liście możemy ujrzeć kilka zajęć, w których doświadczenie można nabyć w organizacji pozarządowej lub utworzyć przedsiębiorstwo społeczne oferujące deficytowe usługi.
Szkolnictwo zawodowe
Na poziomie ponadgimnazjalnym w powiecie pabianickim rozwinięte jest również szkolnictwo zawodowe. Szkoły korzystają z możliwości tworzenia wspólnie z lokalnymi przedsiębiorcami „klas patronackich”. Pozwala to na jeszcze lepsze przygotowywanie przyszłych pracowników. Pomimo tego ten typ edukacji nie cieszy się jeszcze zbyt wielką popularnością wśród pabianickiej młodzieży.
Podsumowanie
Dla osób młodych, z pasją i pomysłem, istnieje wiele dróg rozwoju na rynku pracy. Powyżej przedstawiliśmy zinstytucjonalizowane formy wsparcia oferowane przez Powiatowy Urząd Pracy. Mogą stać się one doskonałym narzędziem do nabycia doświadczenia zawodowego i podniesienia kwalifikacji zawodowych. Posiadanie takiego fundamentu jest niezwykle ważne w przypadku myślenia o podjęciu własnej działalności – także w przypadku działalności w sektorze ekonomii społecznej.
Dane statystyczne o rynku w Pabianicach podchodzą ze strony Powiatowego Urzędu Pracy w Pabianicach
Zadanie „Aktywne postawy młodzieży – podnoszenie kompetencji, przedsiębiorczości i odpowiedzialności w wymiarze środowiska – edycja 2017” współfinansowane ze środków Ministerstwa Rodziny Pracy i Polityki Społecznej w ramach programu „Aktywne formy przeciwdziałania wykluczeniu społecznemu – nowy wymiar 2020”
