Tworzenie więzi międzysektorowych istotą świadomego społeczeństwa obywatelskiego

Z Pavlem Hricą i Fedorem Blascakiem – słowackimi ekspertami rozmawiamy na temat genezy wprowadzenia mechanizmu procentowego odpisu CIT na Słowacji, wpływu tego rozwiązania na filantropię, budowaniu więzi między sektorem prywatnym, a organizacjami pozarządowymi.

Michał Jarosławski: Zacznijmy naszą rozmowę od pytania o genezę. Co spowodowało, że Słowacja zdecydowała się wprowadzić do swojego porządku prawnego mechanizm procentowego odpisu podatku?

Pavel Hrica: Wszystko zaczęło się od słowa „kompromis”. Początek historii sięga lat dziewięćdziesiątych dwudziestego wieku. System jednoprocentowego odpisu miał być sposobem na wsparcie NGOsów. Ówczesny rząd, który sprzyjał organizacjom pozarządowym, był przychylny reformom w tym zakresie. Został wprowadzony jeden, główny podatek na poziomie 19%. Jednak przychód z tego rozwiązania dla NGOsów był znikomy. Przedstawiciele organizacji pozarządowych rozpoczęli rozmowy z rządem, odnośnie wprowadzenia mechanizmu jednoprocentowego odpisu. Osiągnięto kompromis. Rządzący dali się przekonać, że będzie to dobry mechanizm, wspierający działalność trzeciego sektora. W opracowywaniu wstępnego kształtu propozycji korzystaliśmy z gotowych wzorców węgierskich, o ile dobrze pamiętam także polskich. Początkowo mechanizm obejmował jedynie osoby fizyczne tak, jak obecnie jest to w Polsce. Tak to się wszystko zaczęło. Duża w tym zasługa sprzyjającego rządu. Fedor możesz coś dopowiedzieć w tej kwestii?

Fedor Blascak: Michał, zapoznałeś się może z publikacją dotyczącą mechanizmów odpisu jednoprocentowego w poszczególnych państwach Europy? Jest dostępna w intrenecie. Napisałem rozdział dotyczący Słowacji („Assessment of the Impact of the Percentage Tax Designations: Past, Present, Future” przyp. red.). Możesz zacytować twierdzenia tam występujące. Wracając do opowieści o początkach, o tworzeniu się tego mechanizmu to rzeczywiście był to kompromis między rządem, a organizacjami pozarządowymi.

Doświadczenia węgierskie okazały się kluczowe. Na Węgrzech system jednoprocentowego odpisu początkowo miał jedynie na celu finansowe wsparcie kościołów.

Na Słowacji system ten został wprowadzony w 2002 r. Początkowo odnosił się tylko do osób fizycznych. Jednak wpływy dla NGOsów w pierwszym roku funkcjonowania tego rozwiązania były znikome. Była to kwota rzędu 3 mln. euro. Pojawiło się zatem pytanie, jak wygenerować w ramach tego systemu większe środki. Dzięki woli politycznej, ale też dzięki dobrej sytuacji ekonomicznej Słowacji ówczesny Minister Finansów – Ivan Miklos zgodził się na rozszerzenie tego rozwiązania i objęcie nim również przedsiębiorców.

Nastąpił przełom, zarówno pod względem finansowym jak i koncepcyjnym. Słowacja stała się pierwszym krajem z możliwością procentowego odpisu CIT. Umożliwiło to przedsiębiorcom udział w budżecie partycypacyjnym, co w jakimś sensie zdefiniowało ten mechanizm. Oczywiście rozpatrując również aspekt finansowy, rozwiązanie to przyniosło pokaźny zastrzyk funduszy do trzeciego sektora.

Dochody organizacji pozarządowych doznały raptownego wzrostu. Proces ten trwał do 2007, 2008 roku. To był czas bardzo dynamicznego rozwoju Słowacji pod względem ekonomicznym. Krajowe PKB w 2008 r. było bodaj na pierwszym miejscu na świecie pod względem dynamiki wzrostu. Dochody z odpisów podatkowych również rosły w tempie wykładniczym.

Wtedy  jednak pojawiły się kłopoty. Rząd zaczął się wszystkiemu baczniej przyglądać. Rządzącym nie podobało się, że tak duża suma pieniędzy wymyka się im spod możliwości rozdysponowania. Pojawiły się pierwsze pomysły wprowadzenia zmian w systemie. Chciano wyłączyć przedsiębiorstwa z tego mechanizmu. Uruchomiono reklamy w obronie statusu quo. Koniec końców, udało się. Rząd odpuścił.

Obecnie system działa całkiem dobrze. W zeszłym roku rozwiązanie to przyniosło słowackim organizacjom pozarządowym ok. 70 mln euro dochodu. Kwota ta rozłożyła się praktycznie w ujęciu pół na pół – odpisy od osób fizycznych i osób prawnych –  (bliżej 45% wpływu z odpisów od osób fizycznych, do 55% wpływu z odpisów od osób prawnych). Tak w skrócie wyglądała historia tworzenia się mechanizmu jednoprocentowego odpisu podatku na Słowacji.

PRZECZYTAJ CAŁY WYWIAD


Poprzyj pomysł jednego procenta podatku od firm

Wejdź na: instytutsprawobywatelskich.pl/1-procent-od-firm i podpisz petycję poparcia dla #1ProcentOdFirm

PODPISUJĘ PETYCJĘ

 

Dodaj nam MOCy!

Od 2004 roku działamy na rzecz zmiany społecznej. Bo DNA Instytutu Spraw Obywatelskich to walka o dobro wspólne i mobilizowanie obywateli do działania. O dobro, które jest bliskie każdej i każdemu z nas, jak np. czyste powietrze, cisza za oknem, bezpieczna żywność czy wspólna przestrzeń. Oraz o dobro, które jest tylko pozornie dalekie: obywatelską inicjatywę ustawodawczą, referendum czy radę pracowników.

By działać skutecznie, potrzebujemy stałego i pewnego budżetu. Pomóż nam stawić czoła codziennym wyzwaniom. Dorzuć się do działań Instytutu.

Dziewczynka z uniesioną pięścią, w stroju superbohaterki z biało-czerowną peleryną