W ostatnich dniach grudnia 2016 roku zaproponowano planowane zmiany do ustawy o spółdzielniach socjalnych. 7 marca 2017 r. zyskały one ostateczny kształt jako Projekt ustawy o zmianie ustawy o spółdzielniach socjalnych oraz niektórych innych ustaw.
Najważniejsze proponowane zmiany w ustawie o spółdzielniach socjalnych:
- Możliwość zakładania spółdzielni socjalnej przez osoby niezaliczane do osób zagrożonych wykluczeniem społecznym. Wśród założycieli powinno być nie mniej niż 50% osób zagrożonych wykluczeniem społecznym i ubóstwem. Gdyby założycielami spółdzielni socjalnej miały być osoby o umiarkowanym lub znacznym stopniu niepełnosprawności, to osoby niezagrożone wykluczeniem mogą stanowić 70% składu założycielskiego. Dodatkowo, spółdzielnia o takim składzie założycielskim będzie musiała prowadzić działalności w zakresie pomocy społecznej, wspierania osób niepełnosprawnych, wspierania rodziny i pieczy zastępczej, prowadzenia niepublicznych przedszkoli i innych form wychowania przedszkolnego oraz w zakresie opieki nad dziećmi do lat 3.
- Ułatwienia w zakładaniu spółdzielni socjalnej – zmniejszenie liczby założycieli spółdzielni do 3 osób fizycznych. W taki przypadku spółdzielnia będzie zobowiązana do przyjęcia w poczet członków i zatrudnienia w ciągu 12 miesięcy od powstania przynajmniej 2 osób zagrożonych wykluczeniem. Niedopełnienie tego obowiązku będzie przesłanką do postawienia spółdzielni w stan likwidacji.
- Określenie, że spółdzielnia socjalna liczy nie mniej niż pięciu członków w przypadku osób fizycznych (po 12 miesiącach działalności) i nie mniej niż dwóch członków w przypadku osób prawnych i nie więcej niż pięćdziesięciu członków.
- Możliwość refundacja składek na ubezpieczenia społeczne oraz części kosztów pracodawcy opłacanych za pracowników spółdzielni niebędących jej członkami, a będących osobami zagrożonymi wykluczeniem społecznym.
- Praktyki zawodowe w spółdzielni socjalnej dla uczestników WTZ.
- Podniesienie rangi spółdzielczości socjalnej – dodanie do działu administracji rządowej, jakim jest zabezpieczenie społeczne spraw z zakresu ekonomii społecznej, przedsiębiorczości społecznej, w tym spółdzielczości socjalnej.
- Cel działania spółdzielni socjalnej (reintegrację zawodową i społeczną) zostanie rozszerzony również na jej pracowników pochodzących z grup zagrożonych wykluczeniem społecznym. Spółdzielnie będą prowadzić działalność społeczną i oświatowo-kulturalną na rzecz swoich członków, pracowników oraz ich środowiska lokalnego, a także działalność społecznie użyteczną w sferze zadań publicznych określonych w ustawie o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie. W wielu punktach nowelizacja ma na celu wzmocnienie roli pracowników spółdzielni socjalnych, którzy nie są jej członkami.
- Spółdzielnie będą mogły używać skrótu „Sp.s.”, analogicznie jak spółki prawa handlowego.
- Ułatwienie nabycia członkostwa spółdzielni – członkami będę mogły zostać osoby, które nie posiadają wskazywanych kwalifikacji oraz nie należą do grupy zagrożonej wykluczeniem. Przekroczenie limitu 50% osób spoza katalogu osób zagrożonych wykluczeniem społecznym będzie możliwe w przypadku prowadzenia spółdzielni usługowej lub gdy spółdzielnia socjalna została założona przez osoby ze znacznym i umiarkowanym stopniem niepełnosprawności. Dodatkowo, o ile statut nie będzie stanowił inaczej, możliwe będzie nabycie członkostwa w spółdzielni przed upływem 12 miesięcy od zatrudnienia.
- Możliwość podejmowania przez członków spółdzielni zatrudnionych na podstawie umowy o pracę dodatkowego zatrudnienia bez konieczności rozwiązywania tej umowy.
- W przypadku rozwiązania umowy o pracę zawartego z osobą zatrudnioną w spółdzielni socjalnej osób prawnych, spółdzielnia będzie miała obowiązek zatrudnić kolejnego pracownika z grupy osób zagrożonych wykluczeniem. Dotyczy to zarówno pracowników będących, jak i niebędących członkami spółdzielni.
- Obowiązek organizacji spotkań konsultacyjnych w spółdzielniach osób prawnych lub osób fizycznych, w których liczba pracowników jest większa, niż liczba członków spółdzielni. Spotkania mają odbywać się corocznie i mają być na nich omawiane kwestie związane z działalnością podmiotu, jego sytuacją ekonomiczną oraz planowanych kierunkach rozwoju. Wnioski z takich spotkań będą omawiane na spotkaniach zarządu, który określi ich wykorzystanie w przyszłości.
- Uelastycznienie zasad podziału nadwyżki bilansowej – umożliwienie jej przeznaczenia według potrzeb spółdzielni, w tym na zwiększenie funduszu zasobowego oraz na reintegrację społeczną i zawodową członków i pracowników spółdzielni. Likwidacja obowiązku przeznaczania nadwyżki bilansowej na fundusz inwestycyjny
- Możliwość zatrudniania pracowników niebędących członkami spółdzielni, o ile liczba osób niezagrożonych wykluczeniem społecznym nie przekroczy 50% , z zastrzeżeniem limitu 70% w przypadku, gdy spółdzielnię socjalną założyły osoby o umiarkowanym lub znacznym stopniu niepełnosprawności oraz w przypadku gdy spółdzielnia świadczy szczegółowo określone usługi.
- Walne zgromadzenie lub rada nadzorcza zawiera z członkami zarządu spółdzielczą umowę o pracę lub umowę o pracę.
- Umożliwienie spółdzielniom socjalnym tworzenia konsorcjum – ma to ułatwić spółdzielniom wspólne występowanie w zamówieniach publicznych oraz zapytaniach ofertowych.
- Obowiązek pierwszej lustracji w ciągu 6 miesięcy od zatwierdzenia pierwszego sprawozdania finansowego będzie dotyczył spółdzielni, których powstanie sfinansowano ze środków publicznych. Ma to zapobiec nieprawidłowościom w działaniach spółdzielni, do których dochodzi po czasie, gdy obowiązek zwrotu dotacji nie obowiązuje. Niepoddanie się tej lustracji będzie przesłanką do postawienia w stan likwidacji.
- Wprowadzenie dla spółdzielni socjalnej zwolnienia ze składek na Krajową Radę Spółdzielczą, o ile przynależą do związku rewizyjnego właściwego dla spółdzielni socjalnych.
- Możliwość przyznawania jednorazowego wsparcia dla osób niepełnosprawnych ze środków Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych – przyznawanie środków na podjęcie działalności w formie spółdzielni socjalnej, a nie jak dotychczas na wniesienie wkładu do spółdzielni socjalnej. Wsparcie będzie mogło zostać udzielone członkowi założycielowi spółdzielni oraz członkowi przystępującemu do spółdzielni po jej założeniu.
- Możliwość uzyskania jednorazowego wsparcia na utworzenie miejsca pracy dla skierowanej osoby niepełnosprawnej będącej jednocześnie osobą bezrobotną lub poszukującą pracy.
- Jednorazowe przyznanie środków na podjęcie działalności gospodarczej w formie spółdzielni socjalnej, w tym na pokrycie kosztów pomocy prawnej, konsultacji i doradztwa związanego z podjęciem tej działalności przez poszukującego pracy niepozostającego w zatrudnieniu w wieku do 30. roku życia oraz po ukończeniu 50. roku życia. Zmiana przewiduje również wzrost kwoty wsparcia dla członków założycieli i członków przystępujących do spółdzielni socjalnej do 6-krotnej wysokości przeciętnego wynagrodzenia.
- Udzielenie jednorazowego wsparcia w wysokości do 6-krotnej wysokości przeciętnego wynagrodzenia na utworzenie miejsca pracy dla skierowanego do pracy w spółdzielni socjalnej bezrobotnego lub skierowanego poszukującego pracy niepozostającego w zatrudnieniu w wieku do 30. roku życia oraz po ukończeniu 50. roku życia. Spółdzielnia socjalna zobowiązana będzie do utrzymania utworzonego miejsca pracy przez 24 miesiące.
- Możliwości ubiegania się przez spółdzielnie socjalne o wsparcie na finansowanie kosztów wynagrodzenia w okresie do 6 miesięcy od dnia zawarcia umowy, wypłacane w miesięcznych ratach przez okres nie dłuższy niż 6 miesięcy, na każde utworzone miejsce pracy dla skierowanego bezrobotnego lub skierowanego poszukującego pracy niepozostającego w zatrudnieniu w wieku do 30. roku życia oraz po ukończeniu 50. roku życia. Istnieć będzie zastrzeżenie, że spółdzielnia socjalna otrzymująca wsparcie na finansowanie kosztów wynagrodzenia z Funduszu Pracy nie może ubiegać się i otrzymać wsparcia na ten cel z innych źródeł (np. EFS).
Powyższe zmiany mają na celu wzmocnienie pozycji pracowników spółdzielni socjalnych oraz umożliwienie spółdzielniom socjalnym rozwoju.
Chcesz wzmocnić swoją spółdzielnie socjalną i przygotować ją na nadchodzące zmiany w prawie? Skontaktuj się z nami – bezpłatnie udzielimy Ci porady prawnej, finansowo-księgowej i biznesowej.
Karolina Fijołek e-mail: karolina.fijolek@instytut.lodz.pl | tel. 512 034 281- dla organizacji z m. Łodzi
Justyna Matusiak e-mail: justyna.matusiak@instytut.lodz.pl | tel. 512 034 254 – dla organizacji z powiatów pabianickiego, łaskiego, zduńskowolskiego, łódzkiego wschodniego, rawskiego, tomaszowskiego i opoczyńskiego
